سن بحران میانسالی و یائسگی مردها

به گزارش میگنا یائسگی در زنان یا به اصطلاح علمی آن منوپوز، پدیده فیزیولوژیک بخوبی شناخته شده‌ای است که تقریباً هیچ خانمی را فرار از آن متصور نمی‌باشد ولی یائسگی در مردان یک فرایند پیچیده و هنوز مورد بحث و جدل است.

در زنان، یائسگی با تغییرات قابل توجهی همراه است که منجر به پایان یافتن چرخه قاعدگی می‌شود. با این وجود تغییراتی که در بدن مردان رخ می‌دهد به عنوان نشانه‌های کهن سالی در نظر گرفته می‌شوند که البته این صحت دارد چرا که هورمونهای جنسی در دوران جوانی در بالاترین حد هستند و با افزایش سن فرد به طور طبیعی کاهش می‌یابند و در نتیجه بر سلامت جنسی اثر می‌گذارند. آیا می‌دانستید که در سن 60 تا 70 سالگی میزان هورمون تستوسترون در بدن مردان تقریباً نصف میزانی است در 25 سالگی وجود داشته است.

منظور از یائسگی در مردان، افزایش سن همراه با کاهش پیشرونده سطح هورمون مردانه یا‌‌ همان تستوسترون می‌باشد. به بیان دیگر، وقتی غلظت تستوسترون خون در افراد مسن، کمتر از میزان حداقل در افراد جوان باشد، آن را یائسگی مردانه یا کم کاری غدد جنسی می‌نامند. سازمان بهداشت جهانی (WHO) از یائسگی مردانه تحت عنوان «کم کاری غدد جنسی دیر رس» در مردان یاد می‌کند. در این باره، بیشتر بدانید:

این یائسگی با تغییرات شیمیایی – فیزیولوزیک و هورمونی همراه است و بر زندگی شخص اثراتی می گذارد. در این سن اطرافیان باید از نظر روحی و روانی مراقب شخص باشند. همچنین خود فرد میتواند با توجه به طرز فکرش این دوران را به تغییرات منفی یا مثبت تبدیل کند .

این تغییر هورمونی سبب ایجاد یک مجموعه‌ای از علائم جسمی و روانی می‌گردد. یائسگی مردانه چیزی نیست به جز کمبود هورمون مردانه یا تستوسترون. کاهش تستوسترون وابسته به سن است، و با بالا رفتن سن بیشتر کاهش می‌یابد. با بالا رفتن سن علاوه از اینکه میزان تستوسترون خون کاهش می‌یابد، از حساسیت بافت‌ها به تستوسترون نیز کاسته می‌شود. کاهش طولانی مدت میزان تستوسترون خون، دارای اثرات سوء بر روی استخوان، عضله، مغز و چربیهای خون است. کاهش میزان تستوسترون خون در مردان از حدود ۳۰ سالگی شروع و پس از آن تقریباً هر سال یک درصد از میزان تستوسترون خون کاسته می‌شود. در هفت درصد مردان ۶۰-۴۰ ساله، و ۷۰ درصد درصد مردان ۷۹-۷۰ ساله، میزان تستوسترون خون کمتر از حداقل آن در افراد جوان خواهد بود.

بحران میانسالی مردها ( یائسگی مردها )

آقایان در این سن ( سن بحران میانسالی و یائسگی مردها ) اکثرا وزنشان بالا می رود و تغییرات روحی و اجتماعی پیدا می کنند. توده عضلانی مرد ها کم می شود و احساس استرس و افسردگی وجودشان را فرا می گیرد. گاهی احساس ضعف میکنند، ساعت خوابشان عوض می شود و همچنین دچار ناتوانی جنسی خواهند شد.

از دیگر علایم یائسگی مردان ( سن بحران میانسالی و یائسگی مردها ) گر گرفتگی، کاهش حافظه، بی حوصلگی و خستگی، افزایش تحریک پذیری، تکرر ادرار مخصوصا در شب، ریزش مو ، دردهایی در استخوان های بدن و یبوست است.

البته نکته ای را باید یادآوری کنیم و آن اینست که مردانی که دوست دارند همیشه جوان باشند این سن برایشان سن بحران است و بر روحیاتشان تاثیر بدی دارد. اما مردانی که از قبل با این سن آشنایی دارند سن بحران ( سن بحران میانسالی و یائسگی مردها )تلقی نمی شود و میتوانند زندگی جدیدی را با شادی ونشاط ادامه دهند. این تعییرات هیجانی – روحی و جسمی برای آماده سازی انها جهت ادامه زندگی ( مرحله دوم ) مفید است .

علائم اصلی کاهش تستوسترون در مردان عبارتند از: کاهش میل جنسی، تحلیل رفتن تودة عضلانی بدن به همراه کاهش قدرت عضلانی، کاهش توان عملکرد فیزیکی و گا‌هی ذهنی، افسردگی، تغییر در رفتار، خستگی، تحریک پذیری و گاهی گُرگرفتگی. غالباً علائم فوق به بالا رفتن سن و پیری نسبت داده می‌شوند، در صورتیکه مشکل بالا رفتن سن یا پیری نیست.

برخلاف خانم‌ها، شروع یائسگی در مردان غیر قابل پیش بینی و تدریجی است، و این سبب می‌شود که در تشخیص و درمان این گونه مردان تعلل پیش آید. مابین ۷۵-۲۵ سالگی یک کاهش پیشرونده در عملکرد بیضه‌ها (که محل اصلی تولید هورمون مردانه است) اتفاق می‌افتد، این کاهش مابین ۵۰-۴۵ سالگی به حداکثر می‌رسد، طوری که میزان تستوسترون آزاد خون ۵۰ درصد کاهش می‌یابد. موضوع حائز اهمیت این است که در مردان میانسالی (۷۰-۴۰ ساله) که میزان تستوسترون خون کاهش می‌یابد، خطر تصلب شرائین که پیش درآمد سکتة قلبی و مغزی است، بیشتر می‌شود. در حقیقت هورمون مردانه یک عامل حفاظتی در مقابل تصلب شرائین است.

-

نشانه های سن بحران میانسالی (یائسگی مردان )

• احساس خستگی جسمی و روحی

• افسردگی و اضطراب

• کاهش میل جنسی بدلیل کاهش تستوسترون

• پیری زودرس – مشکلات قلبی – انعطاف پذیری کمتر عضلات

• کمبود حافظه – دگرگون شدن حافظه – میل به فراموشی

• احساس بی کفایتی و بی عرضه بودن

• بی خوابی زیاد

• زخم های بدن دیرتر خوب می شود

• توانایی کمتر برای فعالیت های روزمره مثل دویدن – بلند کردن وسیله

• اضافه وزن و چاقی

• ضعف بینایی و تاری چشم

• ریزش مو – نازک شدن موها

• بی قراری و احساس بی انگیزگی شدید – حتی حس میکنند دیگران دوستشان ندارند

• افزایش مشکلات ارتباطی و اجتماعی

• مشکلات جنسی و دعوا بر سر این مساله

• کاهش اعتماد به نفس

• لذت نبردن از زندگی و ناامیدی و حس پیرشدن یا نزدیک شدن به مرگ

-

بنابراین مردها هم مانند خانم ها یائسگی دارند. یائسگی آقایان با افزایش سن و کاهش تستوسترون شروع می شود . سن شروعش 40 -55 سالگی است . ( یائسگی خانم ها از 45 – 55 سالی است) . یائسگی آقایان تدریجی تر از خانم هاست اما عوارضش شدید تر است . البته زنان یائسه بعد از یائسگی توانایی باروری از از دست میدهند اما اقایان هنوز هم این توانایی را دارند .

 

مردان و حتی خانواده و اطرافیان وی در این سن تاجایی که میتوانند باید تستوسترون خود را بالا ببرند. یکی از بهترین راه کارها افزایش روحیه است. مردی که موفقیت شغلی دارد تستوسترون بیشتری نسبت به یک مرد راکد دارد. شخصی که در یک مسابقه برنده شده تستوسترون بیشتری نسبت به یک بازنده دارد.

یک عده عوامل در کاهش میزان تستوسترون خون دخیل هستند، مثل سوء مصرف الکل، چاقی، بیماری قند، و مصرف بعضی از دارو‌ها. تشخیص یائسگی در مردان می‌تواند مشکل باشد، چون تمامی علائم به یک باره ظاهر نمی‌شوند و بروز علائم تدریجی و در ضمن شدت علایم متغیر است، بررسی‌ها نشان داده‌اند که تجویز هورمونهای مردانه در این افراد، سبب افزایش میل جنسی، افزایش توده عضلانی بدن و قدرت عضلانی، افزایش عملکرد ذهنی، کاهش LDL (چربی مضر) و افزایش مختصر HDL (چربی مفید خون) می‌شود.

یک بررسی اخیر نشان داده است که یک رابطة معکوس مابین میزان تستوسترون آزاد خون و علائم افسردگی وجود دارد. یعنی هر قدر میزان تستوسترون خون اندک باشد، میزان علائم افسردگی بیشتر است. یا به عبارت دیگر، مردان مسنی که با علائم افسردگی مراجعه می‌کنند، لازم است از نظر وجود یائسگی مردانه بررسی شوند، و در صورت لزوم از تجویز بی‌مورد داروهای ضد افسردگی، که بعضاً هم پر عارضه هستند، اجتناب کرد.

-
تشخیص 

برای تشخیص یائسگی در مردان یک پرسشنامة معتبری از طرف دانشگاه سنت لوئیس ابداع شده است، که در آن ۱۰ پرسش زیر از فردی که مشکوک به یائسگی مردانه است پرسیده می‌شود:

۱. آیا میل جنسی در شما کاهش یافته است؟

۲. آیا شما احساس نمی‌کنید که فاقد انرژی هستید؟

۳. آیا توان عضلانی و مقاومت شما کاهش یافته است؟

۴. آیا شما فکر نمی‌کنید که قدتان کوتاه شده است؟

۵. آیا شما فکر نمی‌کنید که دیگر از زندگی کمتر لذت می‌برید؟

۶. آیا شما احساس غمگینی یا عصبانیت نمی‌کنید؟

۷. آیا شدت نعوظ در شما کاسته نشده است؟

۸. آیا اخیراً احساس نمی‌کنید که از توانائی شما در انجام ورزشهای مختلف کاسته شده است؟

۹. آیا شما پس از خوردن نهار به خواب نمی‌روید؟

۱۰. آیا اخیراً توانائی شما در انجام کار‌هایتان کم نشده است؟

اگر فردی به سئوالات ۱ و ۷ و یا سه سئوال از ۱۰ سئوال فوق جواب مثبت دهد، مشکوک به کاهش هورمون مردانه است. بایستی تأکید کرد که صرف داشتن علائم فوق، دلالت بر وجود یائسگی مردانه نیست، تائید تشخیص پس از انجام آزمایشات دقیق خواهد بود. پرسشنامه فوق فقط یک ابزار جهت ارزیابی می‌باشد.

کمبود هورمون مردانه مختص سنهای بالا نیست، بلکه می‌تواند در مردان کم سن و سال نیز اتفاق بیفتد. ولی بایستی به این نکته توجه کرد که تجویز نابجای هورمونهای مردانه و در رأس آن‌ها تستوسترون، می‌تواند همراه با عوارض بالقوه خطرناک باشد. عارضة اصلی تجویز تستوسترون، افزایش تعداد گلبولهای قرمز خون (افزایش غلظت خون) می‌باشد.

افزایش غلظت خون در مردان مسن، سبب افزایش خطر لخته شدن خون در اعضاء مختلف از جمله عروق قلب می‌شود. در مردان بالای ۵۰ سال، پروستات شروع به بزرگ شدن می‌کند که منجر به ایجاد مشکلات ادراری در مردان می‌شود، علاوه بر آن، تقریباً ۲۰ درصد مردان بالای ۵۰ سال، دارای سرطان پروستات مخفی هستند. تجویز تستوسترون در مردان، بزرگ شدن پروستات را تسریع می‌کند و در صورت وجود سرطان پروستات سبب رشد سریع آن می‌شود. بعلاوه، تجویز نابجای هورمونهای مردانه می‌تواند بسیار خطرناک باشد.

برخلاف تصور عامة مردم، در مردانیکه سطح تستوسترون خون آن‌ها طبیعی است و مبتلا به کم کاری غدد جنسی نمی‌باشند، تجویز تستوسترون نه تنها سبب افزایش میل جنسی یا توان جنسی نمی‌شود، بلکه منجر به تحلیل رفتن بیضه‌ها، و از بین رفتن قدرت باروری در مردان می‌گردد. بنده مردان جوان متعددی را ویزیت کرده‌ام که بنا به توصیه دوستان جهت بدن سازی از هورمونهای مردانه بطور وسیع استفاده کرده‌اند و موقع مراجعه تقریبا بیضه‌های آن‌ها از بین رفته بود، که متأسفانه در این مرحله کمک چندان زیادی به این بیماران نمی‌توان کرد.

تشخیص صحیح کمبود هورمون تستوسترون در مردان مشکل است و نیاز به دقت بالینی و اطلاعات کافی دارد. جهت اطلاع خوانندگان گرامی مختصراً در مورد میزان تستوسترون خون توضیحاتی را ارئه می‌کنم. تستوسترون در خون به دو شکل می‌باشد، یک قسمت از آن (۹۸ درصد) که به آلبومین و یا گلوبولین مخصوصی می‌چسبد وتحت عنوان تستوسترون متصل شده نامیده می‌شود، و مابقی تستوسترون (۲ درصد) که بصورت آزاد در خون در حال گردش است و به تستوسترون آزاد معروف است. مجموع تستوسترون متصل شده و تستوسترون آزاد، نشاندهندة میزان تستوسترون تام خون است. همین تستوسترون آزاد است که اثرات فیزیولوژیک آن را در بدن فراهم می‌کند. به عبارت دیگر، یکی از ملزومات تشخیصی حالت یائسگی مردانه، اندازه گیری تستوسترون آزاد خون، نه اندازه گیری صرف تستوسترون تام خون می‌باشد. تجویز آگاهانه و مقطعی تستوسترون در مردانی که دچار یائسگی شده‌اند (مجدداً تاکید می‌شود که نه در همة مردان) می‌تواند در بهبود مشکلات فیزیکی، ذهنی، و جنسی آن‌ها کمک بسزائی بکند. در این مردان هورمون درمانی میزان بیماریهای قلبی عروقی را نیز کاهش می‌دهد.

یک بررسی اخیر نشان داده است که در مردانیکه سطح تستوسترون خون آن‌ها بطور مرضی کاهش یافته است، شانس ابتلاء به بیماری آلزایمر در آن‌ها بیشتر از مردان طبیعی است. با بالا رفتن سن تودة عضلانی بدن کاهش می‌یابد، که این کاهش تودة عضلانی همراه با درد ناحیة دنبالچه و افزایش شکنندگی استخوان دنبالجه می‌باشد. تجویز تستوسترون در این مردان سبب بهبود قابل ملاحظه در درد ناحیة دنبالچه می‌شود. حتی در مردانیکه کاهش مرضی هورمون مردانه (یائسگی) توسط بررسیهای دقیق تائید می‌شود، قبل از تجویز تستوسترون بیمار بایستی بطور کامل معاینه شده و یک عده آزمایشاتی از جمله از نظر سرطان پروستات بعمل آید.

امروزه هورمون تستوسترون به چهار شکل در بازار داروئی دنیا عرضه می‌شود: خوراکی، موضعی، تزریقی عضلانی و کاشت زیر جلدی. تستوسترون خوراکی بشدت برای کبد سمی است و امروزه مصرف آن منسوخ شده است. تزریق عضلانی تستوسترون هر سه هفته یک بار می‌باشد، ولی در روزهای اول پس از تزریق میزان تستوسترون خون خیلی بیش از حد طبیعی می‌شود، و در هفتة سوم کمتر از میزان لازم می‌گردد. بهترین روش تجویز، استفاده از برچسبهای جلدی تستوسترون می‌باشد، که در این روش یک تکه چسب مانند به پوست (مثلا بازو) چسبانده می‌شود که از آن تستوسترون یصورت آهسته آزاد شده و‌‌ همان حالت طبیعی بدن را تقلید می‌نماید. مردانی که تحت درمان با تستوسترون هستند، بایستی بدقت تحت نظر گرفته شوند و بصورت سریال هم معاینه شوند و هم تحت آزمایشات لازم قرار گیرند.

نکته :

یائسگی مردان و زنان – سن بحران میانسالی و یائسگی مردها – هردو یک امر طبیعی است. ویژگیهای رشد انسان این است و نمیتوان مانع آن شد. اما اصلا نگران این دوران ( سن بحران میانسالی مردها) نباشید. شما باید تا جایی که میتوانید حس اعتماد به نفستان را بالا ببرید. شما هنوز هم یک انسان هستید و پر از تجربه که تمام افراد سن پایین تر باید از شما کمک بگیرند. تا جایی که میتوانید ورزش کنید، وارد اجتماع شوید، با دوستان هم سن و سالتان به تفریح بروید، در همه مهمانی ها شرکت کنید، شاد باشید، خوش تیپ باشید، عطر بزنید و لباس شیک بپوشید و تاجایی که میتوانید از زندگی لذت ببرید و بدانید هیچ اتفاق عجیب و غریبی نیفتاده که شما افسرده باشید. تا جایی که میتوانید با رعایت ادب تجربیاتتان را به دیگران منتقل کنید.

راه‌هایی برای درمان مردی که از آندروپاز رنج می‌برد، باید توسط دکتر معاینه شود تا مشخص شود دچار بیماری خاصی نیست، زیرا ابتلا به دیابت نوع 2 و سخت شدن شریان‌ها نیز می‌تواند آغاز کننده‌ علائم آندروپاز باشد. برای تعیین سطح هورمون تستوسترون در بدن مجموعه‌ای از آزمایش‌های خون مورد نیاز است. اگر سطح این هورمون در بدن پایین باشد نیاز به نگرانی نیست، زیرا برای این مسئله راه‌های درمانی وجود دارد. بسیاری از مردان به درمان‌های جای گزینی هورمون که در جهت افزایش سطح تستوسترون در بدن انجام شدند، پاسخ مطلوب دادند.

از سال 1999، تقاضا برای درمان با تستوسترون حدود400٪ افزایش داشته است. اما شما باید توجه داشته باشید که این راه درمانی ممکن است عوارض جانبی بالقوه‌ای نیز با خود به همراه داشته باشد. اگر شما یک بیمار مبتلا به سرطان پروستات هستند، تحت درمان آن قرار دارید، و یا سابقه ابتلا به سرطان پروستات در خانواده شما وجود داشته است، توصیه می‌شود از درمان افزایش تستوسترون استفاده نکنید، چون ممکن است موجب تحریک و یا وخیم‌تر شدن سرطان شود.

عوارض جانبی دیگر شامل بزرگ شدن پروستات، آکنه، نازک شدن یا از دست دادن مو، آپنه خواب ( وقفۀ تنفسی درخواب (Sleep apnea) ، در این اختلال تنفس به طور مکرر در طول خواب قطع شده و مجدداً شروع می شود. قطع تنفس ممکن است برای مدت ۱۰ الی ۲۵ ثانیه طول بکشد و باعث کاهش فشار خون و نرسیدن اکسیژن به مغز گردد. ‌) و نا باروری است. درمان‌های دیگر شامل ایجاد تغییرات در شیوه زندگی و پیروی از اصول زندگی سالم، پیروی از یک رژیم غذایی مغذی برای کمک به افزایش سطح انرژی، و انجام تمرینات ورزشی‌ای است که برای سن مرد مناسب است.

هم چنین شما می‌توانید از درمان‌های روان ‌پزشکی برای درمان نوسان خلقی یا افسردگی استفاده کنید. با این حال بهتر است از داروهایی که اختلالات بیشتری درتغییرات شیمیایی‌ای بدنتان ایجاد می‌کند، اجتناب کنید.

شما هم چنین باید خواب کافی داشته باشید زیرا مقدار خواب با سطح هورمون تستوسترون در بدن مرتبط است. اگر شما چربی اضافی در اطراف شکم خود داشته باشید بسیار زودتر از دوستان و همکاران لاغرتان درگیر آندروپاز می‌شوید. دلیل این مطلب این است که چربی تستوسترون را به استروژن تبدیل می‌کند و شما را سریعتر در معرض خطر تخلیه تستوسترون قرار می‌دهد. درست همان گونه که برخی زنان، یائسگی را تا حد ممکن به عقب می‌اندازند شما هم می‌توانید با پیروی از روش‌های صحیح زندگی این مرحله را تا حد ممکن به تاخیر بیاندازید.

نظر یک متخصص:

در این رابطه دکتر میترا مولایی نژاد متخصص بهداشت باروری، غده پروستات را آسیب پذیرترین عضو بدن در مقابل انواع بیماریها در مردان یائسه دانست و اظهار کرد: در این دوران میزان بیماری‌ها و عوارض مربوط به این ارگان افزایش می‌یابد بطوریکه تمام مردان در زمان یائسگی در معرض سه بیماری اصلی نظیر پروستاتیت یا التهاب پروستات، بزرگ شدن خوش خیم پروستات و سرطان پروستات قرار می‌گیرند.

این استاد دانشگاه اصفهان به مهم ترین تفاوتهای یائسگی در بین مردان و زنان اشاره کرد و افزود: یائسگی زنان معمولا در سنین محدود بین 45 تا 65 سالگی رخ می‌دهد ولی در مردان از سن 35 سالگی به بعد، یائسگی در هر زمانی رخ می‌دهد بطوریکه شروع آن در مردان بسیار تدریجی‌تر از یائسگی در زنان است. در واقع تفاوت عمده در یائسگی زنان و مردان، تغییرات سریعتر و نشانه‌های آشکارتر در زنان و علایم تدریجی‌تر و ملایم تر در مردان است اما تفاوت مهم و اصلی یائسگی در بین زنان و مردان این است که زنان در دوران یائسگی توانایی باروری را از دست می‌دهند، در حالی که مردان یائسه، هنوز این توانایی را دارا هستند. دکتر مولایی نژاد در پایان به مهم ترین عوارض یائسگی در مردان اشاره کرد و گفت: ترمیم دیررس زخم‌ها، توانایی کمتر برای فعالیت جسمی، احساس چاقی یا اضافه وزن، فراموشکاری یا از دست دادن حافظه، گرگرفتگی مشابه زنان یائسه اما با شدت کمتر، عصبی بودن، خستگی، اختلالات خواب، از دست دادن اعتماد به نفس و احساس لذت و انواع اختلالات جنسی از شایع ترین شکایات در مردان یائسه است.